Hạn mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long là gì?

Hạn mặn là tình trạng thiếu nước ngọt do xâm nhập mặn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và sản xuất nông nghiệp. Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, đặc biệt vào mùa khô từ tháng 12 đến tháng 5.

Khu vực này vốn là vựa lúa lớn nhất cả nước, cung cấp hơn 50% sản lượng lúa gạo và đóng góp phần lớn vào xuất khẩu gạo của Việt Nam. Tuy nhiên, do tác động của xâm nhập mặn, diện tích sản xuất bị thu hẹp, gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng.

Nguyên nhân của hạn mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long

Biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến hạn mặn ở ĐBSCL. Nhiệt độ toàn cầu tăng lên khiến băng ở hai cực tan chảy, làm mực nước biển dâng cao. Khi nước biển dâng, nước mặn dễ dàng xâm nhập sâu vào nội địa, ảnh hưởng đến nguồn nước ngọt.

Suy giảm dòng chảy sông Mekong

Sông Mekong là nguồn cung cấp nước chính cho ĐBSCL. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều đập thủy điện được xây dựng ở thượng nguồn (Trung Quốc, Lào, Thái Lan, Campuchia), làm giảm lượng nước chảy về hạ lưu. Điều này khiến nước biển dễ dàng lấn sâu vào nội địa, làm tăng mức độ xâm nhập mặn.

Khai thác nước ngầm quá mức

Do thiếu nước ngọt, người dân khai thác nước ngầm để phục vụ sinh hoạt và sản xuất. Việc khai thác nước ngầm quá mức làm đất bị sụt lún, khiến khu vực ĐBSCL ngày càng thấp hơn so với mực nước biển, tạo điều kiện cho nước biển xâm nhập sâu hơn.

Tác động của hạn mặn đến Đồng bằng sông Cửu Long

Nông nghiệp

Hạn mặn ảnh hưởng nghiêm trọng đến nông nghiệp, đặc biệt là sản xuất lúa gạo và cây ăn trái. Khi nước mặn xâm nhập, đất bị nhiễm mặn, cây trồng không thể hấp thụ nước và khoáng chất cần thiết, dẫn đến năng suất giảm sút.

Năm 2020, hạn mặn đã làm thiệt hại hàng chục nghìn hecta lúa, gây thất thu lớn cho nông dân.

Nguồn nước sinh hoạt

Nhiều khu vực ở ĐBSCL không có nước sạch để sinh hoạt. Người dân buộc phải mua nước ngọt với giá cao hoặc sử dụng nước nhiễm mặn, gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Thủy sản

Nước mặn làm suy giảm nguồn lợi thủy sản nước ngọt, ảnh hưởng đến nghề nuôi cá nước ngọt. Nhiều mô hình nuôi tôm – lúa cũng gặp khó khăn do môi trường nước thay đổi thất thường.

Giải pháp thích ứng với hạn mặn

Xây dựng công trình ngăn mặn

Chính phủ và địa phương đã xây dựng nhiều công trình ngăn mặn như cống Cái Lớn – Cái Bé, hệ thống đê biển để kiểm soát xâm nhập mặn.

Chuyển đổi mô hình canh tác

Người dân được khuyến khích chuyển đổi sang mô hình canh tác thích ứng như luân canh lúa – tôm, trồng cây chịu mặn như dừa, thanh long.

Tích trữ nước ngọt

Xây hồ chứa, ao trữ nước mưa và hệ thống lọc nước để đảm bảo nguồn nước cho sinh hoạt và sản xuất.

Hợp tác quốc tế

Việt Nam cần hợp tác với các nước trong khu vực để đảm bảo dòng chảy ổn định từ thượng nguồn sông Mekong.https://nhanongso.com/category/nong-nghiep/